Ochrona przed skażeniami

stacjonarne

jednolite magisterskie

obowiązkowy

wykład: 28 godz. / egzamin

laboratorium: 40 godz. / zaliczenie na ocenę

ćwiczenia: 8 godz. / zaliczenie

Chemia fizyczna. Wymagania wstępne: ma podstawową widzę z dziedziny adsorpcji fizycznej i chemicznej.

Inżynieria chemiczna. Wymagania wstępne: ma podstawową widzę z dziedziny filtracji aerozoli.

Chemia środków trujących i procesów odkażania. Wymagania wstępne: zna podstawowe właściwości fizyko-chemiczne i toksykologiczne BST i TSP.

kierunek studiów: chemia, jednolite studia magisterskie

dr hab. inż. Władysław HARMATA prof. WAT

Aktywność / Obciążenie w godz.

1. Udział w wykładach / 28

2. Udział w laboratoriach / 40

3. Udział w ćwiczeniach / 8

4. Samodzielne studiowanie tematyki wykładów / 20

5. Samodzielne przygotowanie do laboratoriów / 10

6. Samodzielne przygotowanie do ćwiczeń / 12

7. Przygotowanie do egzaminu / 10

8. Udział w egzaminie / 2

Godz. / ECTS

Sumaryczne obciążenie pracą studenta: 130 godz./ 5 ECTS

Zajęcia z udziałem nauczycieli (1+2+3+8): 76 godz./ 3 ECTS

Zajęcia powiązane z działalnością naukową/ 128 godz. / 4 ECTS

Charakterystyka naturalnych i antropogenicznych zanieczyszczeń środowiska. Analiza Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425 z dnia 9 marca 2016 r oraz dokumentów doktrynalnych DD-3.8(B), DD-3.14(A), normalizacyjnych i standaryzacyjnych (normy PN-EN, PN-EN ISO, STANAG) odnośnie indywidualnych i zbiorowych środków przed skażeniami. Podstawy teoretyczne i doświadczalne ochrony dróg oddechowych przed aerozolami toksycznymi.

Podstawy teoretyczne i doświadczalne ochrony skóry środkami izolacyjnymi i filtrosorpcyjnymi.

Podstawy teoretyczne i rozwiązania praktyczne ochrony zbiorowej.

Procedury działania po skażeniach - natychmiastowa likwidacja skażeń.

Elementy dozymetrii - wykrywanie skażeń przez żołnierzy.

Wykłady:

1. Wykład wprowadzający. Współczesne wyzwania dla systemu OPBMR w warunkach wojny asymetrycznej (2 godz.).

2. Klasyfikacja środków ochrony przed skażeniami w oparciu o NO-01-A006 (AAP-6, AAP-21), dokumenty prawne (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425 z dnia 9 marca 2016 r. Dyrektywa 2000/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 września 2000 r.) oraz normalizacyjne (normy PN-EN, PN-EN ISO, PN-V i NO, STANAG) (2 godz.).

3. Podstawy teoretyczne i doświadczalne ochrony dróg oddechowych przed aerozolami toksycznymi. Definicja oraz klasyfikacja pyłów i aerozoli. Aerozole substancji toksycznych, substancji emitujących promieniowanie jonizujące i substancji biologicznych. Podstawy mechaniki aerozoli. Przenikanie aerozoli do organizmu człowieka (2 godz.).

4. Materiały filtracyjne i filtry przeciwaerozolowe. Podstawy teorii filtracji. Penetracja (skuteczność filtracji) i opór aerodynamiczny filtrów przeciwaerozolowych (2 godz.).

5. Podstawowe wiadomości nt. zjawiska adsorpcji na granicy faz ciało stałe - gaz (4 godz.):

- teoria wielowarstwowej adsorpcji par Brunauera, Emmetta i Tellera (BET);

- wybrane metody pomiaru adsorpcji gazów i par;

- adsorbenty stosowane we współczesnych środkach ochrony – metody otrzymywania węgli aktywnych;

- nowe technologie oczyszczania powietrza na przykładzie techniki adsorpcji zmiennociśnieniowej i zmiennotemperaturowej (PTSA);

- wybrane metody badań adsorbentów.

6. Budowa, działanie i eksploatacja indywidualnych środków ochrony dróg oddechowych. Podział, budowa i działanie masek filtracyjnych. Podstawowe parametry ochronne i eksploatacyjne. Metody dopasowania współczesnych masek przeciwgazowych. Produkcja, przechowywanie, naprawa i diagnostyka filtracyjnych masek przeciwgazowych (4 godz.).

7. Oddziaływanie maski filtracyjnej na organizm człowieka. Perspektywy rozwoju filtracyjnych masek przeciwgazowych. Dobór filtropochłaniaczy, podstawowe badania parametrów ochronnych i eksploatacyjnych (2 godz.).

8. Podział, budowa, właściwości ochronne i eksploatacyjne izolacyjnych masek przeciwgazowych z chemicznym źródłem tlenu,

z tlenem sprężonym i z innymi mieszankami oddechowymi. Perspektywy rozwoju masek izolacyjnych (2 godz.).

9. Izolacyjne środki ochrony skóry przed skażeniami. Podstawy teoretyczne ochrony skóry przed skażeniami, promieniowaniem cieplnym i radioaktywnym. Czas działania ochronnego materiałów ochronnych. Klasyfikacja odzieży ochronnej. Materiały ochronne izolacyjne i odzież ochronna typu izolacyjnego. Produkcja, przechowywanie i zasady eksploatacji izolacyjnych środków ochrony skóry (2 godz.).

10. Filtrosorpcyjne środki ochrony skóry przed skażeniami. Klasyfikacja filtracyjnej odzieży ochronnej. Zasady ochrony przez materiały filtrosorpcyjne. Perspektywy rozwoju środków ochrony skóry (2 godz.).

11. Środki ochrony zbiorowej. Klasyfikacja obiektów ochrony zbiorowej. Ogólne zasady ochrony zbiorowej. Przenikanie powietrza skażonego do obiektów. Zabezpieczanie obiektów przed skażonym powietrzem. Zmiana składu i właściwości powietrza w obiektach wentylowanych i niewentylowanych. Zabezpieczenie obiektów w czyste powietrze. Urządzenia filtrowentylacyjne i regeneracyjne – dobór UFW. Budowa, wyposażenie i zasady eksploatacji obiektów ochrony zbiorowej w tym typu lekkiego.

Ruchome obiekty ochrony zbiorowej, ich budowa, wyposażenie i eksploatacja (4 godz.).

Laboratorium 1:

­ Sprawdzanie szczelności masek przeciwgazowych w warunkach statycznych. Celem ćwiczenia jest wyznaczanie szczelności masek przeciwgazowych w warunkach statycznych (2 godz.).

­ Badania obładowania filtru lub filtropochłaniacza. Celem ćwiczenia jest wyznaczanie oporów przepływu pakietu filtracyjnego (opory oddychania) w funkcji masy pyłu (2 godz.).

­ Badania całkowitego przecieku wewnętrznego masek. Celem ćwiczenia jest wyznaczanie szczelności masek przeciwgazowych w warunkach dynamicznych (2 godz.).

­ Badania penetracji testowego aerozolu przez wysokoskuteczne filtry powietrza klasy HEPA i ULPA. Celem ćwiczenia laboratoryjnego jest wyznaczanie penetracji (skuteczności filtracji) wysokoskutecznych (klasy HEPA i ULPA) materiałów filtracyjnych, filtrów lub filtropochłaniaczy stosowanych w indywidualnej i zbiorowej ochronie dróg oddechowych względem testowego aerozolu z wykorzystaniem z oleju DEHS (2 godz.).

Laboratorium na bazie procedur w akredytowanym laboratorium ochrony dróg oddechowych Wojskowego Instytutu Chemii i Radiometrii – 8 godzin.

Laboratorium 2:

Zapoznanie z zasadami: projektowania i produkcji, badaniami międzyoperacyjnymi i końcowymi w laboratorium zakładowym; zakładowym systemem zapewnienia jakości przy produkcji indywidualnych środków ochrony przed skażeniami w Przedsiębiorstwie Sprzętu Ochronnego „MASKPOL” - 12 godzin.

Laboratorium 3:

Zapoznanie z zasadami: projektowania i produkcji, badaniami międzyoperacyjnymi i końcowymi w laboratorium zakładowym; zakładowym systemem zapewnienia jakości przy produkcji zbiorowych środków ochrony przed skażeniami w Fabryce Sprzętu Ratunkowego i Lamp Górniczych „FASER” - 12 godzin.

Laboratorium 4:

Zapoznanie z systemem szkolenia w wojskach chemicznych w Centrum OPBMR SZ RP lub laboratoryjnymi metodami wykrywania materiałów wybuchowych, w tym improwizowanych ładunków wybuchowych (IED) w Wojskowym Instytucie Technicznym Uzbrojenia - 8 godzin.

Ćwiczenia:

Przygotowanie samodzielnej prezentacji na wybrany z listy temat związany z środkami do indywidualnej ochrony i zbiorową ochroną przed skażeniami – 8 godzin.

Podstawowa:

1. W. Harmata, Ochrona przed skażeniami. Cz. I. Współczesne zagrożenia. Podstawy teoretyczne indywidualnej ochrony przed skażeniami, WAT, Warszawa 2013.

2. W. Harmata, Ochrona przed skażeniami. Cz. II. Rozwiązania praktyczne indywidualnych środków ochrony przed skażeniami, WAT, Warszawa 2015 .

3. W. Harmata, Ochrona przed skażeniami. Cz. III. Podstawy teoretyczne i rozwiązania praktyczne w dziedzinie zbiorowych środków ochrony przed skażeniami, WAT, Warszawa 2015.

4. W. Harmata, Ochrona przed skażeniami. Cz. IV. Wybrane zagadnienia metodologiczne, organizacyjne i techniczne likwidacji skażeń, WAT, Warszawa 2019.

5. W. Harmata, Ochrona przed skażeniami. Cz. V. Wybrane zagadnienia organizacyjne i techniczne rozpoznania skażeń, WAT, Warszawa 2020.

6. J. Ościk, Adsorpcja, PWN, Warszawa 1983.

7. P. Kabsch, Odpylanie i odpylacze. Mechanika aerozoli i odpylanie suche. T-1. WNT, Warszawa 1992.

8. Materiały internetowe Centralnego Instytutu Ochrony Pracy http://www.ciop.pl/

Uzupełniająca:

1. Obrona przed bronią masowego rażenia w operacjach połączonych DD-3.8(B), Ministerstwo Obrony Narodowej, Centrum Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych, Szkol. 978/2020

2. PN-EN 132 Sprzęt ochrony układu oddechowego – Terminologia i znaki graficzne

3. PN-EN 134 Sprzęt ochrony układu oddechowego – Nazwy części składowych

4. PN-EN 136 Sprzęt ochrony układu oddechowego – Maski – Wymagania, badanie, znakowanie

5. PN-EN 143 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Filtry. Wymagania, badanie, znakowanie

6. PN-EN 148-1 Sprzęt ochrony układu oddechowego – Gwinty do części twarzowych – Część 1: Łącznik z gwintem okrągłym

7. PN-EN 13274-1 Sprzęt ochrony układu oddechowego – Metody badań –Część 1: Wyznaczanie przecieku wewnętrznego i całkowitego przecieku wewnętrznego

8. PN-EN 13274-3 Sprzęt ochrony układu oddechowego – Metody badań – Część 3: Wyznaczanie oporu oddychania

9. PN-EN 14397 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Pochłaniacze i filtropochłaniacze. Wymagania, badanie, znakowanie.

10. PN-EN 18221 Wysokoskuteczne filtry powietrza (HEPA i ULPA)

11. PN-V-01010 Środki ochrony skóry. Wojskowa odzież ochronna. Terminologia.

12. NO-01-A006 Obrona przed bronią masowego rażenia. Terminologia

13. NO-42-A214 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Maski przeciwgazowe. Wymagania i badania

14. NO-42-A205 Sprzęt ochrony układu oddechowego – Filtropochłaniacz do maski przeciwgazowej – Wymagania i badania

15. NO-42-A500 Odzież i sprzęt ochronny – Wyznaczanie czasu ochrony przed kroplami i parami iperytu siarkowego w warunkach statycznych

16. NO-93-A500 Metoda oznaczania odporności materiałów na impuls promieniowania świetlnego wybuchu jądrowego

17. STANAG 2451 Ed. 5 – Allied Joint Doctrine for Comprehensive Chemical, Biological, Radiological, and Nuclear Defence – AJP-3.8(B).

18. AJP-3.8 Allied Joint Doctrine for comprehensive chemical, biological, radiological and nuclear defence (Edition B) published by NATO Standardization Office in August 2018.

19. ATP 3.8.1 Vol. I /STANAG 2521/, CBRN Defence on operations, NATO, January 2010.

20. ATP-3.8.1 vol. 2 - Specialist NBC Defence capabilities, wprowadzona stanagiem 2522 (Edycja 1), maj 2005.

21. NATO Standard ATP-70 Collective protection in a chemical, biological, radiological and nuclear environment (COLPRO), edition B, version 1, august 2023.

22. AEP-7 Edition 5 (STANAG 4521) - Chemical, Biological, Radiological and Nuclear (CBRN) Contamination Survivability Factors in the Design, Testing and Acceptance of Military Equipment, APRIL 2012.

23. AC/323(HFM-233)TP/692 Sensitive Equipment Decontamination, STO technical report, October 2017.

24. Stanag 2333 (Edycja 4) - Performance and protective properties of combat clothing, listopad 1992

25. Stanag 2352 (Edycja 5) - Nuclear, Biological and Chemical (NBC) Defence Equipment – Operational Guidelines, wrzesień 2005

26. Stanag 2429 (Edycja 3) - Personnel identyfication while in NBC individual protective equipment (IPE), grudzień 2005

27. Stanag 2499 (Edycja 1) - ATP-65 - The effect of wearing NBC individual protection equipment on individual and unit performance during military operations, październik 2004

28. Stanag 2909 CBRN (Edycja 2, Ratification draft 1) – Commanders’ guidance on defensive measures against toxic industrial chemicals (TIC), czerwiec 2006.

29. Stanag 2941 (Edycja 2) - Guidelines for air and ground personel using fixed and transportable collective protection facilities on land, czerwiec 1992.

30. Stanag 2984 (Edycja 6) Ratification draft - Graduated levels of chemical, biological, radiological and nuclear threats and associated protective measures, wrzesień 2006.

31. Stanag 4475 (Edycja 1- Ratification Draft) - Interoperability criteria for mask drinking systems (MDS), wrzesień 2003.

Symbol / Efekty uczenia się / Odniesienie do efektów kierunku

W1 / Zna i rozumie podstawy teoretyczne i doświadczalne ochrony dróg oddechowych i skóry przed czynnikami rażenia BMR i TSP / K_W15

W2 / Zna budowę, przeznaczenie, metody badań i kontroli, zasady eksploatacji i posługiwania się indywidualnymi i zbiorowymi środkami ochrony / K_W17

W3 / Zna i rozumie podstawowe pojęcia oraz dokumenty doktrynalne, normatywne i standaryzacyjne z dziedziny obrony przed bronią masowego rażenia / K_W17

W4 / Posiada wiedzę na temat najnowszych technologii w zakresie ochrony przed skażeniami, rozpoznania i identyfikacji skażeń / K_W17

U1 / Potrafi identyfikować, oceniać i minimalizować zagrożenia poprzez stosowanie odpowiednich środków ochrony przed skażeniami / K_U02, K_U04

U2 / Potrafi dokonać wstępnej oceny ekonomicznej działań inżynierskich w sferze użytkowania materiałów, wyrobów i technologii chemicznych o znacznej uciążliwości dla środowiska przyrodniczego / K_U10

U3 / Umie wykorzystać znormalizowane metody badawcze do oceny środków ochrony indywidualnej i zbiorowej / K_U17

K1 / Ma umiejętność poszerzania wiedzy w oparciu o korzystanie z literatury naukowo-technicznej, aktów prawnych oraz norm i standardów / K_K05

K2 / Ma świadomość ważności pozatechnicznych aspektów i skutków działalności inżynierskiej / K_K05

K3 / Jest gotowy do samodoskonalenia w zakresie nowych technologii ochrony, rozpoznania i likwidacji skażeń / K_K05

Przedmiot kończy się zaliczeniem w formie egazminu.

Egzamin przeprowadzany jest w formie testu pisemnego po wykładach, w których student musi udzielić minimum 50% poprawnych odpowiedzi.

Laboratoria – zaliczenie ćwiczenia wymaga uzyskania pozytywnych ocen ze sprawdzianu przed rozpoczęciem ćwiczenia oraz oddania i zaliczenia pisemnego sprawozdania z ćwiczenia. Warunkiem koniecznym zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie zaliczenia ze wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych.

Ćwiczenia zaliczane są na podstawie prezentacji i listy obecności

Efekty W1, W2, U1,U2, K1 sprawdzane są na teście pisemnym:

ocena 2 – poniżej 50% poprawnych odpowiedzi;

ocena 3 – 50 ÷ 60% poprawnych odpowiedzi;

ocena 3,5 – 61 ÷ 70% poprawnych odpowiedzi;

ocena 4 – 71 ÷ 80% poprawnych odpowiedzi;

ocena 4,5 – 81 ÷ 90% poprawnych odpowiedzi;

ocena 5 – powyżej 91% poprawnych odpowiedzi.

Efekty W3, W4, U3, U4, K2 i K3 sprawdzane są w trakcie oceny stopnia przygotowania do zajęć laboratoryjnych oraz obserwacji pracy studentów w zajęciach laboratoryjnych.

Ocena Opis umiejętności

3,0 (dst), Umie posługiwać się aparaturą i urządzeniami pomiarowymi i ma świadomość odpowiedzialności za pracę własną.

4,0 (db), Umie posługiwać się aparaturą i urządzeniami pomiarowymi i ma świadomość odpowiedzialności za pracę własną

oraz jest gotowy podporządkować się zasadom pracy w zespole.

5,0 (bdb), Umie posługiwać się aparaturą i urządzeniami pomiarowymi i ma świadomość odpowiedzialności za pracę własną

oraz jest gotowy podporządkować się zasadom pracy w zespole i ponosić odpowiedzialność za wspólnie realizowane zadania.

Nie dotyczy